Language नेपाली

बाैद्ध ॠषि महाप्रज्ञा र उपासक बिच पुनर्जन्मका बारेमा भएकाे छलफललाई प्रश्नाेत्तरकाे माध्यमबाट उपमा सहित स्पष्ठ गर्नु भएकाे साथमा तत्त्वज्ञानकाे विषयमा र संसार चक्र देखि मुक्त्त हुने मार्गका बारेमा उल्लेख गरिएकाे छ ।

पुनर्जन्म र त्यसबाट म‍ुक्त्त हुने विषयमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

महापुरूषकाे गुण सहित चार ब्रह्मविहार, “मन शुद्ध हुनुपर्ने”, “रिसले वैरभाव शान्त हुदैन”, “सत्य भए पनि सबै ठाउँमा बाेल्नु हुँदैन”, “आध्यात्मिक उन्नति”, “बुद्धि आइमाईमा पनि हुन्छ” आदि विभिन्न शिर्षकहरूमा व्यावहारिक सत्य घट्नालाई उदाहररण सहित प्रस्तुत गरिएका छन् ।

सर्ब-साधारण सबै

बुद्धधर्म र बौद्धदर्शनकाे सार हेतुप्रत्ययवादका बारेमा श्रीलंकाका विद्वान भिक्षु रेनुकाने चन्दविमल महास्थविरबाट लिखित पुस्तककाे नेपाली भाषामा भाषानुवाद गरिएकाे हाे । यसमा प्रतीत्यसमुत्पानकाे अर्थ, प्रतीत्यसमुत्पाद थाहा नपाउँदा हुने दाेष, प्रतीत्यसमुत्पाद थाहा पाउँनाकाे अनिशंस, प्रतीत्यसमुत्पादका चक्रमा एक पछि अर्काेकाे उत्पत्तिका बारेमा, पुनर्जन्म हुने तरीकाका साथै नेपाली समाजमा भईरहेका घटनाहरूलाई उदाहरणकाे रूपमा प्रस्तुत गरिएकाे र सर्वप्रथम पञ्चस्कन्धका पाँच वटै स्कन्धहरूका बारेमा पनि उल्लेख गरीएका छन् ।

बुद्धधर्म र बाैद्धदर्शनकाे सार हेतुप्रत्ययवादका बारे अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

श्री सत्य नारायण गोयन्काज्यूकाे १० दिनकाे ध्यान शिविरमा दैनिक हुने ध्यान कार्यका बारे र साथसाथै ध्यान बाेधलाई के कसरी ध्यान गर्ने, यसकाे लक्ष्य के हाे भन्ने कुरा जान्नकाे लागि हरेक दिन साँझ हुने धर्म चर्चामा गुरूजीले दिनु भएकाे प्रवचन वा‍ उपदेशकाे अनुवाद गरी सरल र बाेधगम्यरूपमा प्रस्तुत गरिएकाे छ ।

ध्यान सम्बन्धि रूची राख्ने वा श्री सत्य नारायण गोयन्काज्यूकाे १० दिनकाे ध्यान शिविरका बारेमा जानकारी हासिल गर्न चाहनेहरू ।

याे एक अनुसन्धानमूलक निबन्धहरूकाे सँगालाे हाे । यसमा साेर्‌ह ओटा निबन्धहरू समावेश गरीएका छन् । जसमा “बुद्ध र ईश्वर” देखि लिएर “बुद्धकाे जन्मस्थल लुम्बिनी” आदी विविध शिर्षकहरूमा बुद्ध र बुद्ध दर्शनका लेखहरू उल्लेख गरिएका छन् ।

बुद्ध र बुद्ध दर्शनका बारेमा अध्ययन गर्न इच्छुकहरू‌ ।

भविष्यमा उत्पन्नहुने १० जना बुद्धहरूकाे वर्णन गरिएकाे छ । पालि भाषामा गद्य र पद्यकाे मिश्रणकाे रूपमा छ । यसमा शाक्यमुनि बुद्ध र धर्मसेनापति सारिपुत्रकाे बीचमा भएकाे सम्वादकाे रूपमा लेखिएकाे छ । यसमा भविष्यमा हुने बुद्धहरू मैत्रेय, राम, काेसल नरेश प्रसेनजित, अभिभू देवपुत्र, दीर्घश्राेणि, चङ्कि, शुभ, ताेदेय्य ब्राह्मण, नालागिरि र पारिलेय्य बाेधिसत्वहरूले क्रमश सम्बाेधि प्राप्त गर्ने भविष्यकाे वर्णन गरिएकाे छ । विषेश गरी मैत्रेय बाेधिसत्वकाे विस्तृत वर्णन गरिएकाे छ ।

भविष्यमा उत्पन्नहुने बुद्धहरूकाे विषयमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

ध्यान गुरु श्री सत्यनारायण गोयन्काले‚ भगवान बुद्धको दुःखबाट मुक्त हुने मार्ग वा उपदेशलाई बौद्धिक दृष्टिकोणले मात्रै नभई आध्यात्मिक दृष्टिकोणले पनि रोचक शैलीमा जीवनको यथार्थलाई सम्झाउने उदेश्यले स्वभाव र धर्मलाई स्वयम् अनुभूतिद्वारा साधकहरूलाई यथार्थ ज्ञान अवबोध गराउने हेतुले विपश्यना ध्यान शिविरहरूमा दिनु भएका प्रवचनहरूको केहि अंश संकलन गरी तयार पारेको पुस्तक "धर्म-ज्योति" नामको नेपाली भाषामा अनुवाद गरी प्रस्तुत गरिएको हो ।

भगवान बुद्धका उपदेशहरूलाई बौद्धिक र आध्यात्मिक दृष्टिकोणले अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

भगवान बुद्धले पूर्व कर्म फल भएपनि नयाँ कर्म बनाउनकाे लागि कुशल पुण्यहरू पनि सञ्चय गर्नुपर्दछ भनेका छन् । पुण्यकर्म नै मानव जीवनकाे सार्थकता हाे । पुण्यकाे मार्ग दान, शील र भावना मध्ये दान नै सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुशल कर्मका साथै आधात्मिक मार्गकाे पहिलाे खुड्किला र आधार हाे । यसले त्याग भाव जगाउँछ यति मात्र हाेइन की बिभिन्न प्रकारका मानसिक, शाेक सन्तापलाई पनि त्याग्न सिकाउँछ र माेह पनि घटाउँछ । बुद्धले पनि बुद्ध हुने अधिस्थान गर्नु भए देखि हरेक जन्ममा दान पारमितालाई बिभिन्न रूपमा पूर्ण गर्दै आउनु भएकाे थियाे । सानाे सानाे दान बाट नै ठुलाे बन्छ र त्यसकाे फल महान भएकाे

दानकाे बारेमा अध्ययन अध्यापन गर्न इच्छुकहरू‌

आचार्य भिक्षु अमृतानन्द प्रव्रजित हुनु अगाडी नेपालमा थेरवाद भिक्षुहरुकाे अवस्था, तिब्बेतियन परम्परा अनुसार काठमाण्डाैंमा प्रव्रजित हुनु भएका चारजना प्रव्रजितहरूलाई तत्कालिन राणा शासकले देश निकाला गरेकाे, त्यसपछि प्रव्रजितहरूकाे अवस्थाका साथै नेपालमा बुद्धधर्मलाई पुनःउत्थान गर्न त्यसबेलाका अन्य भिक्षुहरूका साथै भिक्षु अमृतानन्दले गर्नु भएका स्मरणीय घटनाहरु तथा याेगदानका बारेमा उल्लेख गरेका छन् । स्वयम्भुमा नेपालकाे प्रथम थेरवाद विहारकाे स्थापना र अन्य स्थानहरूमा पनि विहारहरूकाे स्थापना (विहारकाे नाम र बिहार प्रमुखकाे नाम सहित) र प्रव्रजितहरूकाे संख्या, यसकाे साथै बाैद्ध साहित्यहरूकाे प्रकाशन जसमा पत्रिकाहरुका साथै भिक्षु अमृतानन्दका पुस्तकहरूकाे सूचिका साथै अविस्मरणिय फाेटाेहरू पनि समावेश गरेका छन् ।

नेपालमा थेरवाद बुद्धधर्मकाे बारेमा संक्षिप्त रुपमा अध्ययन गर्न इच्छुकहरू‌ ।

भगवान बुद्धले ४५ बर्षसम्म देशना गर्नु भएका ८४००० धर्मस्कन्धहरुकाे संग्रह त्रिपिटककाे सूत्र पिटककाे पाँचवटा निकाय मध्ये अङ्गुत्तर निकाय हाे । यस निकायमा एक देखि एघार निपातसम्म संख्याकाे हिसाबले धर्मदेशनालाई बिभाजन गरिएका छन् भने यसमा एकक निपात देखि तिकनिपात सम्मकाे मात्र सुत्त-सारका साथै पालि र त्यसकाे नेपाल भाषामा अर्थ समेत उल्लेख गरेका छन् ।

अङ्गुत्तर निकायकाे बारेमा पालि र त्यसकाे अर्थ नेपाल भाषामा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

आफ्नाे कामना पूरा हाेस् भनि भाकल गरे अनुरूप काम पूरा भएकाे खुशियालिमा देवी देवता अथवा कुनै अदृष्य शक्तिलाई बलि वा भाेग दिने धार्मिक परम्परा छ । याे परम्परा शिक्षा र बिज्ञानकाे विकाश संगसंगै शासन सत्ता अनि समाजले केहि बहिस्कार गरिदै गएकाे देखिन्छ । तथापि हालसम्म पनि केहि मात्रामा पशुवलि दिने प्रचलनलाई बाध्यकारी पूजाकाे रूपमा कायमै रहि आएकाे छ । बुद्धधर्म अन्तर्गत बज्रयानी परम्परामा पशुबलिकाे मान्यता स्विकारेकाे देखिन्छ भने थेरवादी परम्परामा वलि प्रथा पूर्णत वर्जित छ । तापनि भिक्षुहरूमा मासु सेवनकाे लागि केहि बिधि र प्रावधानहरू बुद्धले राख्नु भएकाे प्रसंग पनि यस कार्यपत्रमा उल्लेख छ । कार्यपत्र प्रस्ताेताले यस विषयमा बिभिन्न

बुद्धधर्ममा पशुवलिकाे अवधारणाका बारेमा जान्न चाहनेहरू ।

बुद्ध शासनमा भिक्षु आनन्दकाे भूमिका अनि याेगदनलाई महत्त्वपूर्ण रुपमा लिइएकाे छ । भगवान बुद्धले भिक्षु आनन्दलाई बिभिन्न छ वटा अग्रस्थान दिएकाे घाेषणा गर्नुभएकाे थियाे । भिक्षु आनन्दले बुद्ध शासनकाे रक्षा र गुण बृद्धिकाे लागि गर्नु भएका बिभिन्न कृयाकलापहरूलाई स-विस्तार वर्णन गरिएका छन् । साथै उहाँले बुद्धकाे महापरिनिर्वाण पछि प्रथम संगायना हुँदा सम्पूर्ण बुद्धकाे उपदेशहरू संकलन गर्न पुर्याउनु भएकाे याेगदान पनि उल्लेख गरिएका छन् । त्यसैगरि भिक्षु आनन्द तथा बाेधिसत्त्वसँग सम्बन्ध देखाइएका अतीत जन्मका जातक कथाहरू पनि संकलन गरिएका छन् ।

भिक्षु आनन्दले बुद्धशासनलाई पुर्याउनु भएकाे याेगदानका साथै वहाँसंग सम्बन्धित जातक कथाहरुका बारेमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

महागन्धाराम सयादाे आयुष्मान् जनकाभिवंश महास्थविरद्वारा उपदेशित बुद्ध शासनिक अनुशासनबाट आंशिक उपदेशकाे आधारमा तयार गरिएकाे यस पुस्तकमा मानव जीवनमा जीवनयापनकाे क्रममा घर परिवार, इष्ट मित्र, घर छिमेक, समाजलाई गर्नु पर्ने कर्तव्यका साथै सद्-व्यवहार, प्रेम अपरिहार्य आवश्यक कुरा हाे । यति हुंदा हुदै पनि वास्तविक प्रेम आफूले आफैलाई गर्नुपर्दछ । क्षणिक सुख सुविधा र परिवारकाे भविष्यलाई हेरेर अकुशल कर्ममा लाग्नु आफूलाई साँचाे प्रेम गरेकाे ठहरिदैन । धन सम्पत्ति जीवन अनि परिवार भनेकाे लुट्ने, हराउने र क्षय हुन सक्ने सम्पत्ति हाे । याे जीवन अनि परलाेक पछिकाे जीवनलाई पनि सुधारकाे लागि भावनामा शुद्ध चित्तले लाग्नु र कुशल कर्म प्रतिपादन गर्नाले नै क्षय नहुने

सच्चारुपमा आफूलाई माया गर्न चाहनेहरू ।

बिभिन्न साप्ताहिक पत्रिकाहरुमा प्रकाशित नैतिक शिक्षा मूलक लेख रचनाहरुलाई पुनःसम्पादन गरि यसमा समावेस गरेकाे छ । सहनशीलताकाे चमत्कार, अहंकारले मान्छेलाई तल झार्छ, धर्मात्मा व्यक्ति मृत्युदेखि डराउँदैन, मानिस बन्ने कि विद्वान, मानिस र पशु बिचकाे फरक जस्ता रचनाहरु समावेस गरिएका छन् ।

नैतिक एवं व्यवहारिक ज्ञानमुलक लेख रचनाहरु अध्ययन अध्यापन गर्न चाहनेहरू ।

एक महिला राम्राे शिक्षा, सु-चरित्र, कर्तव्य परायता, स-द्‌व्यवहार जस्ता राम्रा गुणहरूले गर्दा नै लक्ष्मी रूपी देवी समान बन्न सक्दछ । समाजले पनि महिलालाई समान शिक्षा र स्थान दिई समानताकाे लागि प्रेरित गर्नुपर्दछ भन्ने कुरामा जाेड दिइएकाे छ । बुद्धकालीन महिला र जातक कथाहरुमा उल्लेखित ६ जना महिलाहरुले आफ्नाे गरीब श्रीमान्‌लाई आफ्नाे नराम्राे बानी छाेडाउन खेलेका भूमिका, राेगी श्रीमान्‌काे मनाेबल बढाइ राेग मुक्त गरेकाे, घर कलह शान्त गरेकाे जस्ता उच्चतम भूमिका निर्वाह गरेका प्रसंगहरु उल्लेखित छन् ।

सम्पूर्ण धर्मप्रेमी उपासक उपासिकाहरू ।