Category Biography

मूल पालि त्रिपिटक र पालि बाङ्गमयमा आधारित बुद्धकालीन राजनैतिक सामाजिक र धार्मिक इतिबृत्तकाे एक दृष्ट अंशमा आधारित मगध राजा बिम्बिसारका राज्यकालमा देवदत्तको कुसंगत र कुसल्लाहबाट राजकुमार अजात शत्रुले आफ्ना पितालाई सत्ताच्यूत मात्र नगरी हत्या समेत गरेर आखिरमा पापको प्रायश्चित गर्दै राजा अजात शत्रुले भगवान् बुद्धको शरण लिएको, पृथकजन मध्ये बुद्ध प्रति श्रद्धावान् राजा अजात शत्रुले बुद्धको परिनिर्वाणपछि गरेको संघायन इतिहास नै अविस्मरणीय रहेकाे र भगवान् बुद्धको अस्थिधातुको संरक्षणका बारे उल्लेख गरीएका छन् ।

अजात शत्रुको जीवनी र भगवान् बुद्धको अस्थिधातुको संरक्षणका बारेमा अध्ययन र अध्यापन गर्न चाहनेहरू ।

सु-सभ्य, सु-संस्कृत, शिष्ट र भद्र स्वभावको प्रतिकको रुपमा अग्र श्रेणीमा रहेका कुमार राहुलको परिचय विभिन्न स्मरणीय घटनाहरुका, भगवान बुद्धले राहुललार्इ दिनु भएको विविध उपदेशहरुका साथै राहुलद्वारा भगवान् बुद्ध समक्ष राख्नु भएका विविध जिज्ञासा र समाधानहरुलाई प्रस्तुत गरिएको छ ।

राहुलको जीवनीलाई संक्षिप्तमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

शील प्रार्थना त्रिरत्न गुण विविध पूजा विधि अर्थ सहित प्रतित्य समुत्पादको बारेमा सचित्र परियच, बुद्धकालिन पञ्चवर्गीय भिक्षुहरुको संक्षिप्त जीवनी, भिक्षु नालक, भिक्षु यश र उहाँका साथीहरू, तीन जना जटिलहरु – उरुवेल काश्यप, नदि काश्यप र गया काश्यपहरु जस्ता केही आर्य पुद्गलहरुको छोटो जीवनी र उहाँहरुले बुद्ध शासनमा पुर्याउनु भएको महत्वपूर्ण योगदानहरुका साथै पद्मसुगन्ध विहारमा दैनिक प्रार्थना गरिने केहि ज्ञानमाला भजनहरुलाई समेत संकलन गरी प्रस्तुत गरिएका छन् ।

बुद्धकालिन महत्वपूर्ण केही भिक्षुहरुको जीवनी र योगदानका बारेमा अध्ययन गर्न इच्छुकहरू ।

बुद्धकालिन श्रावस्ती नगरको एक साम्भ्रन्त परिवारमा माया र ममतामा हुर्केकी छोरी आफ्नै घरमा काम गर्ने दाससँग प्रेमको बशमा परि भागेर विवाह गर्छन् । लामो समयपछि गर्भवति अवस्थामा माइत जाने रहरले माइततिर गइरहेको क्रममा जङ्गगलको बाटोमा नवजात शिशुको जन्म हुन्छ भने श्रीमानलाई सर्पले टोकेर मृत्यु हुन्छ । त्यसपछि आफ्ना दुई बच्चाहरु मध्ये एउटा बच्चालाई खोला पार गर्ने क्रममा बगाउँछ भने अर्को नवजात शिशुलाई चीलले मासुको डल्लो सम्झेर आहारा बनाउँछ । यसरी परिवारको बिछोडको पीडामा छट्पटिएर फर्कने क्रममा माइतमा पनि आमा-बुबा र भाई समेत प्रकृतिक दुर्घटनामा परि मृत्यु भएको समाचारले मानसिक सन्तुलन गुमाउन पुग्छिन । यही प्रेम द्वन्द अनि वियोगका मार्मिक घट्नाहरूका

पटाचाराको जीवनलाई पद्यमय नाटकको रुपमा पढ्न चाहनेहरू ।

श्रद्धेय अग्गमहासद्धम्मजाेतिकधज भिक्षु अश्वघाेष महास्थविरकाे ७७ औं बर्षकाे जन्मउत्सवकाे अवसरमा प्रकाशित यस पुस्तकमा उहाँकाे जीवनी, प्रवज्या, वर्षावास, शिक्षा, संघर्ष, धर्म प्रचार कार्यमा दिनु भएकाे याेगदान, उहाँकाे प्रकाशित कृति, आदि उहाँकाे जीवनसंग सम्वन्धित विषय घट्नाहरू उल्लेख गरिएकाे छ ।

श्रद्धेय भिक्षु अश्वघाेष महास्थविरकाे जीवनीबरे अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

भिक्षु सुबेधानन्द महास्थविरद्वारा रचित बुद्ध, बुद्ध धर्म सम्बन्धि काब्यात्मक उपदेश (कबिता, सोत्त्र, भजन) हरु संग्रहित गरिएका छन् । लेखकका प्रकाशित पुस्तकहरूको सूचि पनि उल्लेख गरिएका छन् ।

बुद्ध धर्म सम्बन्धि उपदेशहरू गीतका रुपमा अध्ययन गर्न चाहने पाठकवर्गहरु ।

प्रथम संघनायक भिक्षु प्रज्ञानन्द महास्थविरको जीवनीऽ नेपालमा बुद्ध धर्मको स्थापना र विस्तारमा पुर्याउनु भएको अद्वितिय योगदान र संघर्ष, जीवनमा भएका उतार-चढावहरुको विस्तृत रुपमा बयान, भन्तेज्यूले बिभिन्न पक्षहरूका बारेमा लेख्नु भएका पुस्तकहरुको सूचिका साथै उपासक उपासिकाहरूको नगरमा भन्ते शिर्षक दिई उनीहरूको बिचारहरू पनि संग्रह गरि प्रस्तुत गरिएका छन् ।

संघनायक भिक्षु प्रज्ञानन्द महास्थविरको जीवनी र योगदानका बारेमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

नेपालमा बौध्द परियत्ति शिक्षा स्थापना शुरुवात गर्नुहुने तथा पाँचौं संघनायक श्रध्देय भद्दन्त भिक्षु बुध्दघोष महास्थविरको छोटकरीमा चिनारी, वहाँले सम्पदान तथा अनुवाद गरी प्रकाशित पुस्तकहरूको सूचि, भन्तेज्यूको गुरू शिष्य परम्पराको सूचिका साथै बर्मिज भाषाले लेखिएका लेखहरूको अनुवाद र बिभिन्न समयमा लेखिएका १६ बिभिन्न लेखहरूको संग्रह गरिएको छ ।

श्रध्देय भद्दन्त भिक्षु बुध्दघोष महास्थविरको जीवनी र योगदानका बारेमा जानकारी लिन चाहनेहरू ।

नेपालका छैठाैं संघनायक श्रद्धेय भिक्षु अश्वघाेष महास्थविरज्यूकाे ९०औं जन्मदिनकाे उपलक्ष्यमा प्रकाशित यस अंकमा उहाँकाे जीवनी, धर्मप्रचार तथा साहित्यकाे क्षेत्रमा दिनु भएकाे याेगदानकाबारे विभिन्न व्यक्तिहरूकाे विचारमूलक लेख रचनाहरू संग्रह गरिएकाे छ ।

श्रद्धेय भिक्षु अश्वघाेष महास्थविरज्यूकाे बारे जिज्ञासुहरू ।

बुद्धकालीन मगध सम्राट बिम्बिसारको जीवनी, सम्राट बिम्बिसारले युवराज अजातशत्रुलाई राज्य सुम्पिने विषयमा देश र जनताको हित अनि कर्तव्य र जिम्मेवारि बिचको अन्तरद्वन्द, राज्याभिषेकपछि सम्राट अजातशत्रुद्वारा पिता बिम्बिसारको जेल चलान र उनको मृत्यु, अन्त्यमा सम्राट अजातशत्रुको पुत्र लाभ भएपछि पितृ प्रेम भावको आभाषपछि अजातशत्रुले माता पिता माथि गरिएको अन्यायको पश्चाताप गरेको प्रसंगलाई नाटकको रुपमा प्रस्तुत गरिएको छ ।

सम्राट बिम्बिसार र अजातशत्रुको बारेमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

त्रिपिटक र अट्ठकथाबाट समेटिएकाे बुद्धकालीन श्राविका अन्तर्गत “अभिञ्ञा” मा “एतदग्ग” (अभिज्ञामा अग्रतम) स्थानमा पुग्नुभएकी थेरी यशाेधरादेवीकाे जीवनीमा कुल, जन्म, नामाकरण, बाल्यकाल, याैवन, विवाह मङ्गल, सिद्धार्थसंगकाे दाम्पत्य जीवन, पुत्रलाभ, सिद्धार्थकाे महाभिनिष्क्रमण पछिकाे शील, सदाचारकाे जीवन, बुद्धकाे कपिलबस्तुकाे पहिलाे आगमन, यशोधरादेवीकाे बुद्धकाे पाद-बन्दना, राहुलबाट दायाद याचना, यशोधरकाे प्रबज्या, क्षीणाश्रव धशाेधरा थेरीकाे बुद्धमा क्षमायाचना, अभिञ्ञा प्रदर्शन र अठहत्तर बर्षकाे उमेरमा निर्वाणका साथै अतीतका सम्बन्धहरू र अन्तिम जन्म आदिलाई समेत प्रस्तुत गरिएकाे छ ।

यशाेधरादेवीकाे अतीत जीवन देखि अन्तिम जन्मसम्मकाे बारेमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

भगवान् बुद्धका तृतीय श्रावक हुनु भएका र धुताङ्गधारी भिक्षुहरू मध्येका अग्र महाकाश्यप महास्थविरकाे चरित्रका बारेमा उल्लेख गरीएकाे छ । बाैद्ध साहित्यमा उहाँसंग सम्बन्धित भएका ३२वटा सूत्रहरू समावेश गरेका छन् ।

अग्र धुताङ्गधारी महाकाश्यप महास्थविरकाे चरित्रकाे बारेमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।

पालि त्रिपिटक साहित्यमा उपलब्ध सूत्रहरूमा उल्लिखित चातुर्महाराजा, यमराजा, राेहितस्स देवपुत्र, बासुदत्त देवपुत्र, वेण्डु देवपुत्र, वेपचित्ति असुरेन्द्र, वैराेचन असुरेन्द्र, शक्र भन्ने यक्ष र शक्र देवेन्द्र गरी ९ पात्रहरूकाे बारे र यिनीहरूकाे सम्बन्धमा बिभिन्न निकायहरूमा संग्रहित ३५ सूत्रहरू संग्रहित गरिएका छन् ।

देवपुत्र तथा शक्र देवहरूका बारेमा जानकारी, अध्ययन र अध्यापन गर्न चाहनेहरू ।

बुद्धकालीन ब्राह्मणहरु अजित माणव, अस्सलायन माणव, उदायी ब्राह्मण, कसिभारद्वाज ब्राह्मण, कूटदन्त ब्राह्मण, गणकमाेग्गल्लान ब्राह्मण, गाेपकमाेग्गल्लान ब्राह्मण, घाेटमुख ब्राह्मण, जाणुस्साेणि ब्राह्मण, तिस्समेत्तेय्य ब्राह्मण, देवहित ब्राह्मण, धनञ्जानि ब्राह्मण, नगरविन्दय्यक ब्राह्मणहरू र नन्द माणव गरि चाैध जना ब्राह्मणहरुकाे बारेमा बिभिन्न निकायहरूमा उल्लेख भएका २६वटा सूत्रहरू सहित प्रस्तुत गरिएका छन् ।

बुद्धकालिन ब्राह्मणहरुका बारेमा अध्ययन र अध्यापन गर्न चाहनेहरू ।