मनुष्य जाति पृथ्वीकै सर्वश्रेष्ठ प्राणी भएता पनि सबैजना सुखी प्रज्ञावान उच्चकुलीन सर्वगुण सम्पन्न नहुने दुःखी दरिद्र असक्षम अल्पायु रोगी आदि पनि हुने गर्दछ । यी सबै असमानता हुनुको मुख्य कारण कर्मफल र कर्म विपाकको कारणले हुने हो भनि भगवान् बुद्धद्वारा देशना गर्नु भएको चूलकम्म विभंग सूत्रको आधारमा पद्यात्मक शैलीमा व्याख्या गरिएको छ ।
बुद्ध शिक्षामा कर्म विपाकका बारेमा अध्ययन गर्न चाहनेहरू ।
संसारमा भएका प्राणीहरू मध्ये सर्वाेत्तम प्राणी मानिस भएता पनि उनीहरू समान छैन । यस्ताे हुनुकाे मुख्य कारण आ-आफ्नाे कर्म र विपाक हाे भनि भगवान् बुद्धले ताेदेय्य पुत्र शुभ माणवकलाई देशना गर्नु भएकाे चुलकम्म विभङ्ग सूत्र लाई पूज्य भद्दन्त ज्ञानपुर्णिक महास्थविरकाे कर्म व मनुष्य पुस्तकलाई आधार लिई पद्यकाे रुपमा प्रस्तुत गरिएकाे छ । कर्म र विपाकलाई स्पष्ट पार्नकाे लागि चुन्दसुकरिया, काेकव्याधा, कलाबु राजा, मघ माणवक, आमालाई अपमान गरेकाेले नर्कमा गएकाे, पुण्णिका दासी, अज्ञान शत्रु, प्रज्ञावान खरायाे आदिकाे उदाहरण सहित प्रस्तुत गरिएकाे छ ।
कर्म र विपाककाे विषयमा अध्ययन गर्न चाहानेहरू ।
